"De woedeaanvallen van de Noormannen, God, behoed ons!"
Zo jammerden de monniken in het Latijn, toen de Vikingschepen de Seine op kwamen varen. De Vikingen,de mannen uit het Noorden, deze "Normands", plunderden de Abdij in 841. De stropers konden niet in één keer alle rijkdommen van deze welvarende abdij meenemen, die, volgens de legende, 900 monniken telde en zodoende kwamen zij enkele jaren later een tweede keer terug. Na twee keer volgt er immers een derde?In plaats van dit gezegde tot waarheid te laten komen, ontvluchtten de monniken gedurende 50 jaar deze Karolingische abdij die was opgericht in 654 door Sint Philibert.
De woede van deze mannen uit het noorden, van alle veroveraars zijn dit de meest dorstigenaar bloed en goud, rennend met een speer in de hand richting utopie. Want met de welvarende landbouw, de handel, de navigatiekanalen en abdijen vol goud, edelstenen en bange monnikenwas de abdij van Jumiègesin het Seinedal tijdens de middeleeuwen voor deze plunderaars zeker een lustoord.
Van de woede van de Noormannen, die alle heiligen terroriseerden, is nu niets (van) over gebleven:we zijn met de auto vanuit Rouen hier naartoe gereden en hebben alleen maar de schoonheid van het leven hier gezien, met gemoedelijke boomgaarden vol appels, peren en kersen. Deze korte passage heeft mij overigens wel overtuigd: we komen komende zomer terug om de Fruitroute te bezoeken, misschien zelfs wel op de fiets!
Voor dit moment hebben we voor een bezichtiging van erfgoed gekozen, met een bezoek aan de abdij van Jumièges, wij hebben namelijk gehoord over een rondleiding met een levendige terugblik in het leven van toen...
- Het eerste klooster, opgericht in de Karolingische tijd, isdoor de Vikingen in brand gestoken, begint de gids. De gebouwen die u daar ziet dateren voor het grootste deel uit de XIde eeuw. Toen de abdijkerk Notre-Dame van Jumièges ingewijd werd, was heel adelijk Normandië en de Hertog van Normandië Guillaume leConquérant aanwezig. Maar, de Normandische adel en de Hertogen van Normandië waren ook afstammelingen van de Vikingen. Het waren de Vikingen die Jumièges platgebrand en geplunderd hebben, maar ook daarna ook weer opgebouwd!
Julie, (die) met een half oor meeluisterend, haar wenkbrouwen op: gekke mannen die Vikingen, die kerken verwoesten om ze na een paar jaar weer op te bouwen!
Maar ze kijkt alleen maar naar de tablet die de gids vasthoudt. Zij houdt die in de gaten, draait er omheen, net zoals een poes die op haar brokjes wacht. Het is trouwens zo dat ik met dit argument het bezoek "heb verkocht" aan mijn dochter. Ik hoefde alleen maar wat magische woorden te noemen: verhoogde realiteit, 3 D, "touch-flatscreen"! En wist zij, zonder meer, beter dan ik wat dit zou inhouden...Maar goed, de architectuur, de abdijen en de Vikingen, het is misschien grappig, maar wanneer mogen wij nu zelf spelen met hettablet?
- Het is dus meer dan duizend jaar geleden dat de grond waar we nu op lopen is betreden door de monniken, gaat de gids door. Onze abdij verwoest...
Onze abdij?Clara en ik wisselen een kleine glimlach: ik heb nog nooit een gids op deze toon over een monument horen praten.
Maar hem horen praten met zo'n gepassioneerde overtuiging en met gevoel voor bezit, begrijp ik in één keer waarom de kerken namen hadden gekregen. Notre-Dame: de bouwers van de kathedraal, de parochianen en onze gids hebben eenzelfde reactie, hetzelfde trotse jaloerse hartelijke gevoel dat bij het kunstwerk hoort. Onze kathedraal, onze kerk, onze abdij van Jumièges.
Bovendien, als je er goed naar kijkt, heeft hij ook iets kloosterachtigs, onze gids!
Met zijn soberheid, dat straalt als hij praat over zijn abdij, een bijna vererende passie die hij voelt voor deze oude stenen, de wijze waarop hij elke dag loopt in de voetsporen van de monniken die hier "brevierden", duizend jaar lang, door de hoofdbeuk, de kerk, het klooster en de schriftzaal.
Zoals de monniken het dagelijks ritme hadden met de zeven gebeden, probeer ik me voor te stellen hoe het overeenstemt met het ritme van die van hem, en iedere keer weer tijdens zijn rondleidingen de architectonische schoonheden benoemt van zijn abdij, " die alles overwint; zij is de grootste, de rijkste, en zeker ook de mooiste!". Hij kan bijna niet toegeven dat elders er ook één staat, die zelfs nog enkele meters groter is -een pekelzonde-, dat geldt voor Amiens...
Nadat hij de oprichting van de abdij met haar tegenslagen geschetst heeft, benadrukt hij de verschillende invloeden van de architectuur en, tot mijn grote genoegen, vouwt hij eindelijk het tablet open. Het werd tijd: Julie stond op het punt om hem aan zijn mouw te trekken om hem te vragen of het nog lang zou duren, het moment waarop hij eindelijk zijn tablet zou gaan gebruiken...Hij heft de tablet op alsof het een monstrans is en we gaan dicht om hem heen staan. Een andere werkelijkheid verschijnt, net alsof een levend beeld uit het verleden opspringt.
Voor ons veranderen de spectaculaire ruïnes in een majestueus bouwwerk, een basiliek uit de oudheid.
We volgen (wij) de bewegingen van de gids en vlak voor ons kont het geniale bouwwerk van het Normandische Hertogdom tot leven, op de top van haar macht: 46 meter hoge torens, muren van 25 meter hoog. Het 3 D beeld staat precies tegenover de echte realiteit van nu, als een droom waar je uit wakker wordt. Onze ogen gaan heen en weer, van het scherm naar de omgeving om af te tasten wat echt is en wat door de computer opnieuw gecreëerd is...
Deze technologische weddenschap is evenwichtig: wat we nu van dit bezoek leren is dat Jumièges altijd vernieuwend was wat betreft de technologische kwaliteiten. Dat is de conclusie die wij trekken als we kijken naar de verschillende soorten architectuur, zonder meer een bijzonder hoogtepunt op deze plek.
Na de primitieve Karolingische bouwperiode zijn er in de loop van de tijd verschillende stijlen toegevoegd; Romeins, gotisch en klassiek. De kerk getuigt van deze constante updating: we laten het licht binnen schijnen in het Romeinse hart dankzij de grote openingen die de gotische overbruggende bouwstijl veroorloofde. De kruisbogen zijn ook opnieuw gemaakt. Eén van haar, Romeins, wordt zelfs aangevuld door een gotische kruisboog. Alleen maar voor een modernere uitstraling! Want deze verandering doet er voor de draagkracht niets toe.
Het klooster is dan ook verbeterd zonder de oudere elementen af te breken. De muren bijvoorbeeld hebben een gotische stijl, maar de voorgevel is een mengeling van Romeinse en gotische stijl.
Clara legt haar hand op de schouder van Julie omdat haar fascinatie voor de 3 D beelden (mee)onderbreekt?
- Heb je hetgezien ?
- Wat ?
- Daar, boven in de zuil, links, kijk ! Doet je dat niet ergens aan denken ?
Clara laat ons een kleine muurschildering zien: een menselijk figuur waarvan het lijkt of hij een blad van een boom uitspuugt.
Ah, roept Julie luid, een mannetje dat overgeeft! Net zoals in Varengeville-sur-Mer!
De tablet laat ook de prachtige kloostergang zien waar weinig meer van over is: tijdens de Revolutie is de abdij verkocht en afgebroken om de stenen opnieuw te verwerken. Ze gingen zelfs zo ver om alles op te blazen wat niet vanzelf uiteenviel, zo sterk was het bouwwerk. Een bankier koopt de abdij in 1852 en behoudt haar in deze staat. Door een Engelse tuin om de abdij aan te leggen, wordt het hiermee één van de mooiste ruïnes van Frankrijk.
"De woedeaanvallen van de Noordmannen, God, behoed ons!"
De abdij verlatend, met haar immense grote witte torens die boven de boomgaarden uitsteken, met haar weides en krijtrotsen die gestreeld worden door de Seine, begrijp ik dat de gebeden van de monniken uiteindelijk verhoord zijn: ja, Normandië heeft goed en wel Normandië bevrijdt van haar eigen verwoestingen.
Het Seinedal verzacht de zeden, het is een langzaam samengaan, het water volgend, vanzachtheid tot de zachtmoedigheid, in plaats van iedereen om zeep te brengen,zetten we boog en span, speer en schild weg. En tot slot laten telen we vruchten in de schaduw van de abdijen. We kunnen weer even monnik zijn om te mediteren over de schoonheden van de wereld, boer te worden om te kunnen verbouwen, of gids te worden om er over te vertellen...